Đối với nhiều người Mỹ, tiếng Anh trên các kênh thời sự phổ thông như CNN được xem là tiếng Anh chuẩn. Tuy nhiên, rất khó để phân định đúng hay sai.
Có lẽ hầu hết người Việt Nam đều đồng ý tiếng Việt chuẩn là tiếng “Hà Nội” (có thể một số người có thể không đồng ý lắm). Tiếng Hà Nội không làm rõ được “xờ xung xướng” với “xờ xấu xa”, “chờ châu” hay “chờ chó”, đánh đồng “du ngủ” với “du ca”… Ồ, có nhiều cái không chuẩn lắm.
Tiếng Anh – Mỹ cũng vậy. Có rất nhiều chuẩn, người miền Nam ở California cho rằng người miền Tây nói tiếng Anh buồn cười; người miền Tây thì cho rằng người miền Bắc làm âm /ae/ quá lên, nghe chả ra sao cả.
Nếu bạn hỏi một người Mỹ nói tiếng Anh nào là chuẩn, có thể họ sẽ bỏ qua yếu tố vùng miền và lựa chọn tiếng Anh… CNN. Những gì được nói trên các kênh thời sự phổ thông được coi là chuẩn mực. Các biên tập viên phải luyện nói để không những người Mỹ, mà cả người ở các quốc gia khác đều nghe và hiểu họ nói gì.
Ngôn ngữ có tính vùng miền và tính thời điểm, do đó rất khó để tìm được ngôn ngữ chuẩn.
Mặc dù thế, ngay cả tiếng Anh trên bản tin cũng thay đổi theo thời gian. Nếu so sánh cách người Mỹ những năm 1950 và người Mỹ ngày nay nói trên truyền hình, các bạn có thể thấy một sự khác biệt đáng kể. Ngày nay, người ta nói nhanh hơn, và không rõ ràng bằng. Rõ ràng, ngôn ngữ có tính vùng miền và tính thời điểm.
Trong một lần nói chuyện với giáo sư Wu dạy ngôn ngữ học của trường đại học GVSU, ông chia sẻ với tôi: “When I went to Ghana, some professor asked me, “How can we learn the standard American pronunciation?” and I answer them: “You should tell me what standard and whose standard”.
Thế đấy, một giáo sư chuyên đào tạo phát âm tiếng Anh Mỹ ở Mỹ đã kể với tôi như vậy. Xem ra hy vọng về một thứ gọi là “chuẩn Mỹ” đã trở nên quá xa vời. Thật ra cũng không hẳn, người Mỹ ngoài một số “âm” khác nhau (giống như người Hà Nội nói Nguyệt, thì người Phú Thọ sẽ nói Nguệt), cách nói của người Mỹ về cơ bản là giống nhau ở mọi miền trên đất nước. Cho nên, học phát âm quan trọng nhất là học cách nói (trọng âm, giai điệu, ngữ điệu) chứ không hẳn là âm. Và tất nhiên, học âm thì cũng quan trọng không kém.
Cuối cùng, nếu ai đó hỏi bạn nói tiếng Anh chuẩn gì, bạn có thể nói, tôi nói tiếng Anh chuẩn Michigan, thế kỷ 20 nhé. Nghe hơi dài và buồn cười, nhưng có lý.